ΑΣΤΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ

Η ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΩΝ

ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΤΑ ΒΡΑΔΙΑ ΣΤΟ ΚΤΙΡΙΟ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΟΛΓΑΣ 263; ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΓΕΙΤΟΝΕΣ ΕΧΟΥΝ ΚΟΛΛΗΣΕΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΕ ΚΤΙΡΙΟ ΣΤΗΝ ΑΡΕΤΣΟΥ; ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΡΑΣΟΦΟΡΕΜΕΝΟΣ ΓΕΝΕΙΟΦΟΡΟΣ ΠΟΥ «ΠΕΡΙΠΟΛΟΥΣΕ» ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΑ ΣΤΑ ΣΤΕΝΑ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΤΕΡΨΙΘΕΑΣ; ΦΤΥΝΟΥΜΕ ΤΡΙΣ ΣΤΟΝ ΚΟΡΦΟ ΜΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΜΕ ΝΑ ΡΙΞΟΥΜΕ ΦΩΣ ΣΤΟΥΣ ΘΡΥΛΟΥΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ…

Κείμενο: 

Λεόντιος Παπαδόπουλος

Φωτογραφίες: 

Σάκης Γιούμπασης

ΣΤΑ ΧΑΙΛΑΝΤΣ της Σκοτίας υπάρχει μια λίμνη που ονομάζεται Λοχ Νες. Σ’ αυτήν υποτίθεται ότι ζει ένα άκακο τέρας, που κάποιοι -μετρημένοι στα δάχτυλα- ισχυρίζονται ότι έχουν δει (ακόμη λιγότεροι υποστηρίζουν ότι το έχουν φωτογραφήσει). Μην πάει το μυαλό σας σε πορτρέτο του τέρατος: πρόκειται για θολές φωτογραφίες, που ουδείς μπορεί να καταλάβει τι απεικονίζουν. Οι σχετικές έρευνες των επιστημόνων δεν απέδωσαν καρπούς, αυτό όμως δεν αποτρέπει τους τουρίστες από το να αφήνουν τα χρήματά τους στην περιοχή, ψάχνοντας για το τέρας.

Μύθοι για πλάσματα από άλλες διαστάσεις, νεράιδες, φαντάσματα και αιμοδιψείς βρικόλακες υπήρχαν και θα υπάρχουν όσο θα υπάρχουν άνθρωποι. Σε κάποιες περιοχές, τα πλάσματα δημιουργήθηκαν από ανάγκη, για να προσελκύσουν τουρίστες… Στις περισσότερες περιπτώσεις, η «γέννησή» τους χάνεται στα βάθη των αιώνων και ουδείς γνωρίζει κάτι περισσότερο από τις αφηγήσεις του προπάππου στον παππού και του πατέρα στον γιο. Σε κάθε γενιά, ίσως να προστίθενται και κάποια νέα στοιχεία, ανάλογα με τις ορέξεις αυτού που διηγείται την ιστορία…

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΩΝ

Ο μεσότιτλος είναι και η αλληγορική ονομασία του βιβλίου του καθηγητή Μαρκ Μαζάουερ για την ιστορία της Θεσσαλονίκης, ταιριάζει ωστόσο άψογα με την κυριολεκτική ερμηνεία της, αν αναλογιστεί κανείς ότι, σύμφωνα με την παράδοση, τα φαντάσματα όχι μόνο κόβουν βόλτες σε διάφορα σημεία της πόλης αλλά κατοικούν και σε συγκεκριμένα κτίρια.

Η πιο γνωστή ιστορία στοιχειωμένου σπιτιού είναι εκείνου που βρίσκεται στον αριθμό 263 της λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας. Δεν είναι τυχαίο ότι αποκαλείται μ’ αυτόν τον χαρακτηρισμό από όσους το γνωρίζουν. Το ιδιαίτερο του σπιτιού είναι ότι δεν στοιχειώνεται μόνον από ένα πνεύμα αλλά από μια «παρέα» πνευμάτων! Παρότι, όμως, τα «δικά μας» πνεύματα είναι εξίσου φασαριόζικα με τους αντίστοιχους «συναδέλφους» τους σε στοιχειωμένους πύργους της βόρειας Ευρώπης (και όχι μόνο), είναι και υπερβολικά ντροπαλά...

Λέγεται ότι αρκετοί από αυτούς που έζησαν στο συγκεκριμένο σπίτι αλλά και από όσους βρήκαν στέγη σ’ αυτό για σύντομο χρονικό διάστημα ή το επισκέφθηκαν έτυχε να ακούσουν θορύβους που έμοιαζαν με κεραυνούς, γυαλιά να σπάνε και ποδοβολητά, «λες και περνάει στρατός».

«Κατοικώ στην περιοχή εδώ και αρκετά χρόνια, δεν έτυχε ωστόσο να ακούσω τίποτα απ’ όλα αυτά… Προσωπικά, θεωρώ ότι είναι απλώς δεισιδαιμονίες. Παρ’ όλα αυτά, δεν μου αρέσει να περνώ το βράδυ από το πεζοδρόμιο που βρίσκεται μπροστά του... Και εννοείται ότι δεν θα έμενα μέσα, ακόμη κι αν μου το χάριζαν!» λέει στις «Επιλογές» η κυρία Ειρήνη, «γειτόνισσα» των πνευμάτων…

Ο μύθος αναφέρει ότι το σπίτι χτίστηκε από κάποιον Εβραίο, για να στεγάσει την οικογένειά του -ή για να το μετατρέψει σε χώρο τυχερών παιχνιδιών. Κάποια στιγμή, άγνωστο πότε και πώς, στον χώρο αυτό δολοφονήθηκαν αρκετοί άνθρωποι –και οι ψυχές τους παραμένουν ακόμη εκεί. Λέγεται επίσης ότι το σπίτι συνοδεύει μια κατάρα και όποιος μένει εκεί κινδυνεύει να τρελαθεί ή να πεθάνει, όπως συνέβη με τους δύο εργολάβους που πήγαν να το κατεδαφίσουν. Οι ιδιοκτήτες, πάντως, της αποθήκης οικοδομικών υλικών, που στεγάζεται στο οικόπεδο εδώ και χρόνια, είναι μια χαρά στην υγεία τους.

ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΛΙΑΣ

Κάθε πνεύμα που σέβεται τον εαυτό του αναζητεί καλύτερη ποιότητα μεταφυσικής ζωής… Σε αντίθεση με τα πνεύματα που κατοικούν στο πολύβουο (λόγω κίνησης) κτίριο της Βασιλίσσης Όλγας, τα πνεύματα του σπιτιού που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Νικολάου Πλαστήρα και Ερυθραίας, στην Αρετσού, προτιμούν να μυρίζουν το ιώδιο της θάλασσας -και την τσίκνα από τις γειτονικές ψαροταβέρνες…

Το πρόβλημα αρχίζει από τη στιγμή που οι γείτονες δεν ανέχονται την παρουσία των φασαριόζικων πνευμάτων στην περιοχή τους: κατά καιρούς λέγεται ότι από το κτίριο ακούγονται διάφοροι παράξενοι ήχοι -αυτός είναι και ο λόγος που οι περίοικοι φρόντισαν, με δικά τους έξοδα, να το φωτίσουν, να κολλήσουν στα παράθυρα εικόνες της Παναγίας και αγίων, αλλά και να κρεμάσουν σκόρδα (μπας κι έχει γίνει κακή εκτίμηση και αντί για πνεύματα είναι βρικόλακας). Δεν γνωρίζω πόσο αποτελεσματικά αποδείχθηκαν όλα αυτά, πάντως, αν κρίνω από το γεγονός ότι ουδείς είδε τα πνεύματα να πίνουν ποτά στο γειτονικό μπαράκι, μπορώ να υποθέσω ότι είναι άκρως αποτελεσματικά.

Υ.Γ.: Έχω παρκάρει το αυτοκίνητό μου αρκετές φορές κάτω από το συγκεκριμένο σπίτι, χωρίς να του έχει συμβεί κάτι παράξενο -εκτός από το να θέλει κάθε μέρα περισσότερα ευρώ, για να γεμίσει το ρεζερβουάρ. Αλλά γι’ αυτό μάλλον δεν ευθύνονται τα πνεύματα…

Ο ΔΕΡΒΙΣΗΣ ΦΥΛΑΚΑΣ

Το τουρμπέ του Μουσά Μπαμπά στην Πλατεία Τερψιθέας, στην Άνω Πόλη, δεν έχει από μόνο του κάτι παραφυσικό… Πρόκειται για το οκτάγωνο στην κάτοψη, θολοσκεπές μαυσωλείο του αγιοποιηθέντος (για τους μουσουλμάνους) Μουσά Μπαμπά. Πρόκειται για ένα μοναδικό στο είδος του μνημείο της Θεσσαλονίκης, που μετρά περισσότερους από πέντε αιώνες ζωής.

Κάποτε περιλαμβανόταν σε τεκέ του τάγματος των μπεκτασήδων δερβίσηδων. Μέχρι εδώ, όλα καλά... Το θέμα είναι ότι παλαιότερα -άγνωστος ο λόγος που οι φήμες έχουν σταματήσει τα τελευταία χρόνια- ορισμένοι περαστικοί είδαν να «κόβει βόλτες» στην περιοχή γενειοφόρος ρασοφόρος άνδρας με ψηλό καπέλο και βλέμμα που δεν σηκώνει αντιρρήσεις. Ισχυρίζονταν ότι επρόκειτο για το φάντασμα του δερβίση-φύλακα, που φύλαγε το τουρμπέ. Ουδείς γνωρίζει τι συμβαίνει και σταμάτησαν ξαφνικά οι εμφανίσεις. Μπορούμε όμως να υποθέσουμε ότι το φάντασμα του δερβίση συνταξιοδοτήθηκε -ή ότι οι περαστικοί σταμάτησαν να πίνουν…

Η ΣΤΗΛΗ ΤΩΝ ΟΦΕΩΝ (ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ)

Στο πεζοδρόμιο που βρίσκεται έξω από το κτίριο της ΔΕΗ, στην οδό Αγίου Δημητρίου, υπάρχει μια μαρμάρινη στήλη που χρονολογείται από την ελληνιστική εποχή και είναι γνωστή ως «Στήλη των όφεων».

Λέγεται ότι οφείλει την ονομασία της σε ένα περιστατικό που συνέβη την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όταν κάποια μέρα εμφανίστηκε στην περιοχή μεγάλος αριθμός φιδιών. Με το πέρασμα της ημέρας, τα φίδια άρχισαν να έρπουν προς τη στήλη. Το βράδυ ήταν τόσο πολλά, που σχεδόν την κάλυπταν. Ουδείς μπόρεσε να εξηγήσει επιστημονικά το φαινόμενο και οι κάτοικοι προσπάθησαν να λύσουν το πρόβλημα με θρησκευτικό τρόπο. Ο εξορκιστής που κάλεσαν έκανε περίφημη δουλειά…

Πάντως, οι παραφυσικές ιδιότητες της στήλης δεν σταμάτησαν στο παρελθόν. Ακόμη και σήμερα, στην εποχή της τεχνολογίας, έχει καταφέρει να προσελκύει ανεγκέφαλους που δεν μπορούν να αντισταθούν στις δυνάμεις της και γράφουν πάνω της συνθήματα με σπρέι. Κι αυτοί δεν φεύγουν με εξορκιστή…

ΟΙ ΚΗΠΟΙ ΤΟΥ ΠΑΣΑ

Ας αρχίσω με τα βασικά: οι κήποι του πασά βρίσκονται πίσω από το νοσοκομείο «Άγιος Δημήτριος» -και είναι αυτό που λέει και η ονομασία τους: κήποι. Αλλά χωρίς πασά, αφού δεν υπάρχει κανένα στοιχείο για ύπαρξη πασά ή κάποιου αξιωματούχου. Σύμφωνα με μια επιγραφή, κατασκευάστηκαν το 1904. Σήμερα σώζονται σε κακή κατάσταση ένα σιντριβάνι, μια σήραγγα, μια στέρνα, μια πύλη που οδηγεί σε υπόγειο χώρο και ένα υπερυψωμένο καθιστικό.

Πού έγκειται όμως το μυστήριο και το παραφυσικό; Μάλλον στην ασυνήθιστη αρχιτεκτονική τους… Μοιάζουν περισσότερο με έργα του Γκαουντί παρά με έργο των διάσημων αρχιτεκτόνων που δραστηριοποιούνταν στη Θεσσαλονίκη εκείνη την εποχή. Χτίστηκαν με χρήματα της Υψηλής Πύλης, ώστε να εκσυγχρονιστεί το τότε τουρκικό κράτος, αν και ορισμένοι ισχυρίζονται ότι πρόκειται για μνημείο του οθωμανικού τεκτονισμού, με τους οπαδούς της Ιερής Γεωγραφίας να το θεωρούν κομβικό γεωμαγνητικό σημείο. Ό,τι κι αν συμβαίνει, το μνημείο δεν έχει αναδειχθεί ακόμη όπως θα του άξιζε...

Η ΜΑΤΩΜΕΝΗ ΣΤΗΛΗ

Στις 20 Ιουνίου 1978, ισχυρός σεισμός μεγέθους 6,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ έσπειρε τον τρόμο στη Θεσσαλονίκη. Η πολυκατοικία στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα το Κέντρο Ιστορίας της πόλης κατέρρευσε, σκοτώνοντας 29 ανθρώπους.

Για κάποιους, η πτώση της οφειλόταν στους νόμους της φυσικής, στην αντοχή των υλικών και στην αρχιτεκτονική της. Πολλοί ήταν εκείνοι, όμως, που έδωσαν και μια διαφορετική, μη επιστημονική, ερμηνεία: λέγεται ότι το σημείο στο οποίο στεκόταν η πολυκατοικία ήταν το πιο κεντρικό σημείο του αρχαίου ιπποδρόμου της Θεσσαλονίκης, όπου ο Θεοδόσιος κατέσφαξε 18.000 ανθρώπους. Σε εκείνο τον χώρο υπήρχε μια μαρμάρινη στήλη. Τα πτώματα των σφαγιασθέντων κάλυψαν τη στήλη αυτή και το αίμα τους πότισε βαθιά το μάρμαρο.

Το 392, όταν αυτοκράτορας έγινε ο Ευγένιος Φλάβιος, οι Θεσσαλονικείς χάραξαν τα ονόματα των σφαγιασθέντων στη στήλη. Αυτός είναι, κατά τον λαϊκό μύθο, και ο λόγος που κάθε χρόνο ανήμερα της σφαγής η στήλη αιμορραγούσε.

Με την πτώση του αυτοκράτορα, γκρεμίστηκε και η στήλη. Αιώνες αργότερα χτίστηκε η πολυκατοικία. Λένε πως στα θεμέλια βρέθηκαν χιλιάδες όστρακα και μια σπασμένη στήλη. Τα απομάκρυναν και έχτισαν. Και τότε, άρχισε μια σειρά παράξενων φαινομένων. Κάποιοι άρχισαν να ακούν χλιμιντρίσματα αλόγων και άλλοι τις κραυγές των Θεσσαλονικέων. Ο μοναδικός τρόπος για να εξευμενιστούν οι ψυχές ήταν να γίνεται κάθε χρόνο μια τελετή-μνημόσυνο. Όταν δεν έγινε αυτό, η καταστροφή –λέει ο αστικός μύθος- ήταν αναπόφευκτη…